Dąb ma różne cechy fizyczne, w zależności od tego, czy rośnie w gęstych, czy izolowanych miejscach. W pierwszym przypadku rośnie jako gatunek wytrzymały, jego pień jest czysty i prosty, a rozgałęzienia zaczynają się na wysokości 15 metrów. Gdy rośnie w odosobnieniu, jego korona staje się szeroka i nieregularna, a gałęzie delikatne i powyginane.
Pień dębu pospolitego jest gładki i ma szarą barwę. Z biegiem lat kora zaczyna pękać, a pęknięcia są głębokie. Jej system korzeniowy jest zazwyczaj głęboki, z centralnym korzeniem, który po pierwszym roku życia może osiągnąć penetrację do 1,5 metra. W wieku 8 lat jego korzenie zaczynają rozwijać boczne rozszerzenia. Jego liście są bardzo charakterystyczne dla swojego gatunku. Są duże i odnawiają się co roku, tracąc suche liście w okresie zimowym. Mają bardzo głębokie, nierówne, płatowate brzegi, krawędzie te są wyraźnie zaokrąglone. Mają one głęboki, zielony kolor. Dęby są długowieczne, np. dąb Mieszko I na Urysnowie ma już ponad 600 lat.
Dąb posiada kwiaty męskie i żeńskie, które prezentują się z dobrze zróżnicowanymi fizjonomiami. Męskie pojawiają się w postaci skupisk lub zwisających gron, o żółtym zabarwieniu, natomiast żeńskie występują w grupach po 2 lub 3 osobniki, przyczepione do długiej szypułki, która pojawia się między górnymi liśćmi.
Owoce dębu znane są jako żołędzie. Pojawiają się przyczepione do długich szypułek. W żołędziach znajdują się nasiona tego drzewa, po jednym na żołądź. U dębu pospolitego żołędzie są owocami gorzkimi ze względu na istotną obecność garbników, ale inne gatunki wykształcają żołędzie o słodkim smaku, które stanowią bazę pokarmową dla różnych gatunków zwierząt, takich jak myszy, wiewiórki i dziki. Te słodkie żołędzie służyły jako pożywienie dla prymitywnych łowców-zbieraczy.
UPRAWA DĘBU
Do rozmnażania dębu wykorzystuje się nasiona zawarte w żołędziach. Najważniejsze, by używać ich póki są świeże, bo gdy nasiona wyschną, tracą zdolność do kiełkowania. Najlepiej sadzić nasiona w miejscach, gdzie te drzewa na pewno urosną. Aby ułatwić kiełkowanie nasion dębu stosuje się technikę skaryfikacji, która polega na wykonaniu nacięcia w nasionku żyletką, ułatwia to wnikanie wilgoci i sprzyja kiełkowaniu.
Dęby preferują wilgotne gleby, choć nie miejsca, w których gromadzi się woda. Pożądana jest również dobra wilgotność otoczenia. Suche lata są szkodliwe dla tych roślin. Jest to drzewo, które wytrzymuje niskie temperatury, do -15°C. Idealne temperatury dla szybkiego wzrostu tych okazów to około 18 do 20°C. Podlewanie powinno być obfite, ale unikające wszelkiego rodzaju zastoisk wody. Drzewa te nie wymagają przycinania poza usunięciem ewentualnych uszkodzonych gałęzi.
ZASTOSOWANIE I WYKORZYSTANIE DREWNA DĘBOWEGO
Drewno dębowe jest cenione za to, że jest twarde i ciężkie. Liczne gałęzie przemysłu wykorzystują drewno tego gatunku do różnych zastosowań. Ze względu na odporność na wilgoć, drewno dębowe jest wykorzystywane w przemyśle stoczniowym. W przemyśle kolejowym cenione jest za odporność na drgania, stosowana w podkładach kolejowych. Jednym z zastosowań, które jest chyba najbardziej znane, jest produkcja kadzi i beczek dla przemysłu winiarskiego. Winiarze promują starzenie się win w dębowych beczkach jako wielką wartość dodaną.
